Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá kết quả xây dựng NTM tại ĐBSH và BTB trong thời gian qua.

Chuyển biến mạnh mẽ

Vùng ĐBSH và BTB bao gồm Thủ đô Hà Nội và 16 tỉnh. Đây là vùng có lịch sử phát triển lâu đời, có vị trí đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học - kỹ thuật, an ninh quốc phòng và đối ngoại của cả nước.

Điều kiện tự nhiên của ĐBSH và BTB có nhiều thuận lợi nhờ địa hình bằng phẳng, đất đai phì nhiêu, có hệ thống thủy văn phong phú. Ngược lại, khu vực này còn đối mặt với nhiều khó khăn nhất định, nhìn chung trình độ phát triển giữa 2 vùng có sự chênh lệch khá lớn, bên cạnh đó vẫn thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai khắc nghiệt, hay quá trình phát triển kinh tế, đô thị hóa mạnh mẽ khiến nhiều vùng mất đi bản sắc và các giá trị truyền thống đặc trưng...

Toàn cảnh Hội nghị.

Xuất phát từ nhu cầu thực tế, việc triển khai chương trình MTQG về xây dựng NTM hết sức cấp thiết. Nhận thức được tầm quan trọng đó, giai đoạn 2010-2015 cấp ủy các cấp đã chủ động ban hành nghị quyết thực hiện, nhiều chính sách, cơ chế đã được ban hành kịp thời để tạo đà thúc đẩy, điển hình như: thí điểm cho cấp xã giữ lại tiền từ đấu giá quyền sử dụng đất để xây dựng hạ tầng; hỗ trợ xi măng để làm đường giao thông nông thôn; cơ chế thưởng bằng công trình đối với các xã sớm về đích... Đồng thời chủ động lồng ghép các nội dung xây dựng NTM với việc thực hiện các chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Giai đoạn 2016-2020, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Quy chế quản lý, điều hành do Thủ tướng Chính phủ ban hành, các tỉnh, thành phố đã kiện toàn, thành lập Ban Chỉ đạo các chương trình MTQG ở các cấp (tỉnh, huyện, xã); 100% thôn tiếp tục kiện toàn, thành lập Ban phát triển thôn; một số tỉnh (Thanh Hóa, Hà Tĩnh), đồng chí Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp làm Trưởng ban Chỉ đạo.

Rút kinh nghiệm của giai đoạn I (2010-2015), Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Trung ương đã phân cấp mạnh hơn, giao quyền chủ động phân bổ nguồn lực cho cấp tỉnh, có cơ chế chính sách đột phá, như tỉnh Hưng Yên đã có cơ chế giao cho mỗi xã 3 ha đất để bán đấu giá bổ sung nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới, một số tỉnh đã có cơ chế để lại tiền bán đấu giá đất để đầu tư cho xây dựng NTM. Việc này đã tạo sự chủ động cho các địa phương trong bố trí nguồn lực để thực hiện các mục tiêu đặt ra.

Dễ nhận thấy quan điểm chỉ đạo của các tỉnh, thành phố thay đổi mạnh mẽ, theo hướng đi sâu vào nâng cao chất lượng các nội dung của Chương trình. Nếu như  giai đoạn I chủ yếu tập trung vào xây dựng cơ sở hạ tầng, thì giai đoạn này đã chuyển sang các nội dung trọng tâm, tác động trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt của người dân (phát triển sản xuất, văn hóa, môi trường, an ninh trật tự,…). Đội ngũ lãnh đạo chủ chốt của các địa phương vào cuộc mạnh mẽ, tâm huyết hơn, vì thế nhiều nơi đã có tư duy, cách làm mới, huy động nguồn lực lớn và đa dạng cho xây dựng nông thôn mới.

Bộ trưởng ghi nhận những thành quả đã đạt được tại 2 vùng trọng điểm.

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh: “ĐBSH và BTB là 2 vùng đặc biệt, có ý nghĩa rất quan trọng trong bức tranh xây dựng NTM cả nước với 3 điểm nổi bật “rất đặc biệt, rất đặc trưng và rất đặc thù”. Suốt chặng đường xây dựng NTM đã qua, 2 vùng này luôn đi tiên phong trên các mặt trận”.  

Quả ngọt

Hết tháng 7/2019, vùng ĐBSH và BTB có 2.402/3.474 xã (69,1%) được công nhận đạt chuẩn NTM (tăng 48% so với cuối năm 2015, là mức tăng trưởng cao nhất trong cả nước).

Trong đó, vùng ĐBSH đạt 83,59% (cao nhất trong cả nước), vượt mục tiêu được Thủ tướng Chính phủ giao (80%). Vùng BTB đạt 51,92%, đến nay có 2 tỉnh đã đạt và vượt mục tiêu phấn đấu đến 2020 được Thủ tướng Chính phủ giao, gồm Hà Tĩnh và Quảng Trị.

Bình quân số tiêu chí/xã của cả vùng đạt 17,4 tiêu chí (tăng 11,5 tiêu chí so với năm 2011 và tăng 2,4 tiêu chí so với năm 2015), cao hơn mức trung bình cả nước là 15,26 tiêu chí/xã. Vùng ĐBSH đạt bình quân 18,28 tiêu chí/xã, cao nhất cả nước. Vùng BTB đạt bình quân 15,8 tiêu chí/xã, trong đó cao nhất là Hà Tĩnh (17,21 tiêu chí/xã), thấp nhất là Quảng Trị (14,87 tiêu chí/xã). Từ đầu năm 2018, cả vùng không còn xã dưới 5 tiêu chí (năm 2010 có tới 28% số xã dưới 5 tiêu chí).

Toàn vùng có 41 đơn vị cấp huyện (thuộc 13 tỉnh/thành phố) được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, chiếm 48,8% số đơn vị cấp huyện của các nước đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Dự kiến đến hết năm 2019, một số tỉnh khó khăn như Quảng Trị, Quảng Bình… sẽ hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xét, công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM cho 1 đơn vị cấp huyện. 

Về xây dựng nông thôn mới nâng cao, có 12/17 tỉnh, thành phố ban hành tiêu chí xã đạt chuẩn. Hiện có 5 xã đang hoàn thiện các thủ tục để được công nhận (Hà Tĩnh). Phấn đấu đến hết năm 2020, toàn vùng có 88 xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Về NTM kiểu mẫu, hiện mới có xã Việt Dân, thị xã Đông Triều, Quảng Ninh đạt, mục tiêu đến hết năm 2020 toàn vùng sẽ có 49 xã  kiểu mẫu (ĐBSH có 33 xã và BTB có 16 xã).

Chương trình OCOP - Mỗi xã một sản phẩm mang lại nhiều tín hiệu tích cực chỉ sau 1 năm áp dụng.