Tết Nguyên đán là ngày tết cổ truyền lớn ở nước ta với nhiều phong tục truyền thống mang ý nghĩa sâu sắc. Dưới triều Nguyễn, Tết Nguyên đán được coi là một trong những lễ tiết lớn nhất trong năm và cung đình đón Tết với nhiều nghi lễ long trọng, tỏ rõ mong muốn quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa.
 

Chào đón Xuân Tân Sửu 2021, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I (Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước) và Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã phối hợp tổ chức Triển lãm “Cung đình đón Tết”. Triển lãm diễn ra từ ngày 28/01/2021 đến hết ngày 23/02/2021 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội.
 

Lần đầu tiên triển lãm giới thiệu đến công chúng 80 tài liệu tiêu biểu về Tết Nguyên đán trong cung đình, được lựa chọn từ khối Châu bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu thế giới.
 

Phát biểu tại Lễ khai mạc Triển lãm, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng cho biết “Cung đình đón Tết” sẽ giúp chúng ta tìm hiểu thêm về những nghi lễ trong cung đình mỗi khi Tết đến xuân về, từ đó có thể phát huy truyền thống giáo dục của dân tộc.
 

“Cùng với sự phát triển của xã hội, con người, phong tục tập quán cũng có những thay đổi nhưng những nét đẹp văn hóa truyền thống luôn được lưu giữ trong mỗi con người Việt Nam chúng ta. Đó là mỗi khi Tết đến xuân về, mỗi gia đình lại sum vầy đoàn tụ để ôn lại một năm đã qua, để tri ân, ghi công cha mẹ ơn thầy, thăm hỏi họ hàng bạn bè, trao nhau những lời chúc tốt đẹp nhất. Đó là truyền thống quý báu, truyền thống hiếu nghĩa của dân tộc”, Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng nhấn mạnh.
 

Triển lãm có bố cục gồm ba chủ đề. Chủ đề 1 là “Lễ nghi chuẩn bị đón Tết long trọng”. Công việc chuẩn bị đón Tết trong hoàng cung được bắt đầu từ sớm, ngay từ mùng 1 tháng Chạp, bằng lễ ban lịch năm mới (Lễ Ban sóc), sau đó là nghi lễ thỉnh các vị tiên đế về “ăn Tết” với triều đình (Lễ Hợp hưởng), nghi thức biểu thị việc tạm ngưng công việc triều chính (Lễ Phong ấn), lễ đón xuân (Lễ Nghênh xuân, Tiến xuân).

Triển lãm "Cung đình đón Tết" có bố cục gồm 3 chủ đề. Ảnh: Phạm Hiếu

Chủ đề 2 là “Tất niên - tiễn năm cũ, đón năm mới”. Ngày 30 Tết trong hoàng cung diễn ra với các nghi lễ thiêng liêng - Lễ Tuế trừ, Trừ tịch, Lễ Thượng tiêu với ý nghĩa tống tiền hết điều xấu của năm cũ để đón điều tốt đẹp của năm mới.
 

Chủ đề 3 là “Đầu năm đón phúc, tiết xuân ban lộc và đề cao chữ Hiếu”. Ngày đầu năm mới, vua đích thân đến cung hoàng mẫu làm lễ chúc mừng. Làm lễ xong, vua ngự ở điện Thái Hòa, bách quan dâng biểu mừng. Sau lễ mừng tết, nhà vua ban yến, thưởng tết cho các hoàng thân, bá quan văn võ cũng như ban ân chiếu rộng khắp cho chúng dân.
 

Qua tài liệu lưu trữ cùng tư liệu, hình ảnh minh họa, Triển lãm đã tái hiện một phần bức tranh Tết cung đình triều Nguyễn xưa, đồng thời cũng phần nào cho thấy sự gắn kết giữa Tết cung đình với Tết của muôn dân.