Hạn hán đe dọa nghiêm trọng đời sống nông dân

Ngoài cường độ mạnh, hạn hán trong vụ này cũng sẽ trở thành một trong những El Nino kéo dài nhất trong khoảng 60 năm qua: Mùa mưa đến muộn và kết thúc sớm, tổng lượng mưa phổ biến thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, đặc biệt là Trung bộ, Nam bộ và Tây Nguyên.


 
Từ cuối năm 2014 đến nay, lượng mưa, dòng chảy sông, suối ở hầu hết các khu vực đều thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, dẫn đến hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra gay gắt ở các khu vực Trung bộ, Tây Nguyên, Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó có TP HCM.


Hiện nay, do nguồn nước thiếu hụt nên một số tỉnh khu vực Nam Trung Bộ dự kiến phải dừng sản xuất vụ Đông Xuân 2015 – 2016.


 
Cụ thể, Quảng Ngãi dừng sản xuất 120ha lúa; Phú Yên dừng sản xuất 170ha lúa; Khánh Hòa dừng sản xuất kết hợp chuyển đổi cơ cấu cây trồng 4.218ha lúa thuộc khu tưới hồ Đá Bàn và một số đập dâng thuộc thị xã Ninh Hòa; Ninh Thuận dừng sản xuất 5.823ha (2.787ha lúa và 3.036ha cây màu); Bình Thuận dừng sản xuất 15.833ha.


 
Cùng với đó, do lũ năm 2015 ở mức thấp nên mặn xuất hiện sớm trong mùa khô. Diễn biến mặn xâm nhập trên hệ thống sông cho thấy mặn xâm nhập sớm so với cùng kỳ năm 2014 khoảng 45 ngày và so với trung bình nhiều năm cùng kỳ khoảng hai tháng. Từ ngày 27 - 28/12, độ mặn trên dòng chính của các cửa sông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã đạt đỉnh sau đó giảm dần theo triều, các địa phương tranh thủ lấy nước vào hệ thống để phục vụ sản xuất...


 
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa có chỉ thị về việc tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn năm 2016, đối phó với ảnh hưởng của hiện tượng El Nino.



Đó là, đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo các ngành, các cấp ở địa phương rà soát tình hình đánh giá khả năng tác động của hạn hán, xâm nhập mặn tới các ngành sản xuất, đời sống của nhân dân; Xây dựng các kế hoạch ứng phó cụ thể để triển khai thực hiện, giảm đến mức tối thiểu thiệt hại, ổn định sản xuất, thu nhập và đời sống của nhân dân trên địa bàn. 



Các đơn vị tổ chức kiểm tra, tổng hợp cụ thể nguồn nước kể cả các hồ chứa thủy lợi, thủy điện để xây dựng kế hoạch sử dụng nước hợp lý, ưu tiên nước cho sinh hoạt, nước uống cho gia súc, tưới cho cây trồng lâu năm có giá trị kinh tế cao khi hạn hán xảy ra. Thực hiện các biện pháp tăng cường tích trữ nước trong các hồ chứa trên cơ sở theo dõi chặt chẽ diễn biến khí tượng, thủy văn và phải bảo đảm an toàn công trình. Đồng thời khẩn trương xây dựng các đập tạm trữ nước, ngăn mặn, tu bổ nạo vét kênh mương, cống bọng để tăng khả năng tích nước ngọt. 



Địa phương xây dựng kế hoạch cụ thể điều tiết, sử dụng tiết kiệm các nguồn nước kể cả các hồ chứa thủy điện để phục vụ ản xuất nông nghiệp và dân sinh, lưu ý cân đối nguồn nước để bảo đảm cung cấp cho cả vụ Đông Xuân 2015-2016 và năm 2016. 



Tổ chức đo đạc giám sát, cảnh báo xâm nhập mặn tại các khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng xâm nhập mặn để hướng dẫn người dân thực hiện kế hoạch lấy nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Những vùng nuôi trồng thủy, hải sản cần căn cứ vào dự báo thời tiết và tình trạng xâm nhập mặn để điều chỉnh lịch mùa vụ, thả nuôi trong điều kiện nhiệt độ và độ mặn cho phép. 



Trên cơ sở cân đối nguồn nước cho cả năm 2016, địa phương cần xác định cụ thể vùng bảo đảm tưới, vùng nguy bị hạn hán, thiếu nước để bố trí cơ cấu cây trồng, mùa vụ hợp lý. Xem xét điều chỉnh theo hướng chuyển đổi vùng trồng lúa thường xuyên bị hạn hán, thiếu nước sang cây trồng cạn hoặc dừng canh tác. Đồng thời thực hiện các giải pháp sử dụng nước tiết kiệm, tưới tiên tiến cho lúa và cây trồng cạn (SRI, nông-lộ-phơi, nhỏ giọt, phun mưa,…); điều chỉnh việc cấp nước phù hợp khi nguồn nước bị thiếu hụt, bảo đảm hiệu quả sản xuất. 



Sử dụng các giống ngắn ngày, cực ngắn ngày, bố trí nhóm giống cùng thời gian sinh trưởng để thuận tiện cho việc cung cấp nước tưới, đảm bảo sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả. Đối với khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc bộ, cần tập trung gieo cấy lúa trà Xuân muộn trong vụ Đông Xuân 2015-2016 để giảm thời gian cấp nước, tiết kiệm nguồn nước điều tiết từ các hồ thủy điện, đồng thời tránh hiện tượng lúa trỗ sớm, gặp rét làm giảm năng suất trong điều kiện dự báo thời tiết sẽ ấm hơn trung bình. 



Chỉ thị cũng nêu rõ, các địa phương phải chủ động sử dụng kinh phí từ ngân sách địa phương và huy động các nguồn hợp pháp khác để thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét hỗ trợ kinh phí nếu vượt quá khả năng của địa phương. Báo cáo đề án/kế hoạch phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn năm 2016, đối phó với ảnh hưởng của hiện tượng El Nino trước ngày 30/10/2015; thường xuyên báo cáo tình hình, ảnh hưởng của hạn hán, xâm nhập mặn về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ.