Các điểm du lịch nông thôn đem lại thu nhập đáng kể cho người dân

Du lịch nông thôn được định nghĩa là loại hình du lịch diễn ra ở khu vực nông thôn, với quy mô kinh doanh nhỏ, không gian mở, được tiếp xúc trực tiếp và hòa mình vào thiên nhiên, gắn với những đặc điểm tiêu biểu ở khu vực nông thôn, những di sản văn hóa xã hội và văn hóa truyền thống ở làng xã...; thể hiện đặc tính đa dạng về môi trường, kinh tế, lịch sử, địa điểm của mỗi vùng nông thôn. 


Hiểu theo cách khác, du lịch nông thôn là chuỗi các hoạt động, dịch vụ và tiện nghi được cung cấp ở khu vực nông thôn, để khai thác các giá trị ở vùng nông thôn như một nguồn tài nguyên, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của cư dân không ở nông thôn hoặc ở vùng nông thôn khác. Các giá trị tài nguyên ở vùng nông thôn mang tính đặc trưng về văn hóa, lối sống truyền thống làng quê gắn với lao động sản xuất nông nghiệp...

 
Theo Bộ Nông nghiệp và PTNT, du lịch nông thôn, sinh thái hiện chiếm khoảng 10%, doanh thu khoảng 30 tỷ USD/năm trên toàn cầu. Ngoài ra, tỷ lệ tăng trưởng của du lịch nông thôn hàng năm đạt 10-30%, trong khi du lịch truyền thống chỉ là 4%. Du lịch nông thôn hiện nay chủ yếu là quy mô nhỏ, phát triển tự phát. Hiện có nhiều hình thức tổ chức khai thác du lịch nông thôn như: Hộ gia đình tự đầu tư, khai thác và kinh doanh dịch vụ du lịch, phổ biến theo homestay với việc thu hút du khách lưu trú tại gia đình, thường trải nghiệm nếp sống, văn hoá và ẩm thực cùng hộ gia đình.


Tiếp đó là hình thức cộng đồng đầu tư, quản lý, khai thác du lịch; bao gồm: mô hình HTX, mô hình ban quản lý du lịch cộng đồng, mô hình tổ hợp tác, quản lý theo hướng dịch vụ kinh doanh phù hợp với năng lực hạn chế của cộng đồng… có sự phối hợp cùng chính quyền địa phương và doanh nghiệp.


Một hình thức khai thác du lịch nông thôn khác đó là đầu tư trang trại nông nghiệp có kết hợp dịch vụ du lịch.


Phát triển du lịch nông thôn trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 được xác định là một trong những động lực đem lại việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn; đồng thời bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường. Phát triển du lịch nông thôn hiệu quả sẽ góp phần phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và xây dựng nông thôn mới bền vững.


Trong Chiến lược Phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Nông nghiệp và PTNT chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch lồng ghép nội dung phát triển du lịch nông thôn vào Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. 


Trong báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ về thực trạng và định hướng phát triển du lịch nông thôn, Bộ Nông nghiệp và PTNT cho rằng, trong quá trình đô thị hoá và hiện đại hóa, nhu cầu du lịch về những vùng quê nông thôn bình dị, không khí trong lành, cảnh quan thiên nhiên gắn với các giá trị văn hóa truyền thống của khách du lịch là xu thế tất yếu, nhất là khách du lịch sinh sống ở vùng đô thị.


Các loại hình du lịch khác diễn ra ở nông thôn, như du lịch làng nghề, du lịch lễ hội... thực ra đều gắn kết với 3 loại hình du lịch chủ đạo trên. Du lịch nông thôn cũng bao gồm các chuyến thăm vườn quốc gia và công viên công cộng, tham quan danh lam thắng cảnh, nghiên cứu truyền thống và di sản trong khu vực nông thôn để du khách được trải nghiệm những nét hấp dẫn khác vùng đô thị, tiếp xúc với người dân nông thôn, nghỉ ngơi, giải trí và chăm sóc sức khỏe... Du lịch nông thôn còn được viết bằng những cái tên, như: agri-tourism, agro-tourism, farm tours, study tours, farm holidays...

 
Việt Nam là nước nông nghiệp với gần 65,6% dân số sống ở nông thôn. Do đó, phát triển du lịch nông thôn và xây dựng nông thôn mới có mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau góp phần thực hiện đồng thời 2 mục tiêu: Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và đạt mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới bền vững.

 
Theo thống kê của Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương, cả nước hiện có hơn 1.300 điểm du lịch thuộc các địa phương quản lý, trong đó khoảng 70% thuộc khu vực nông thôn, bao gồm các loại hình: Du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái. Nhiều mô hình kinh tế trang trại, hợp tác xã gắn với hoạt động du lịch mang lại hiệu quả kinh tế cao như: Hợp tác xã H'mông Cát Cát (thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai) sản xuất chế biến thảo dược gắn với du lịch cộng đồng; Hợp tác xã Hoa Mộc Châu (huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La) sản xuất và chế biến quả dâu tây, bơ, dưa lưới, ổi… gắn với du lịch trải nghiệm, tham quan.


Thực tế cho thấy, xây dựng nông thôn mới đã hỗ trợ tích cực cho phát triển du lịch nông thôn như nâng cấp, hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng; bảo đảm vệ sinh môi trường; giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa, làng nghề truyền thống… Ngược lại, du lịch nông thôn góp phần nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới bền vững thông qua việc nâng cao thu nhập và sinh kế của người dân nông thôn; thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm đặc sản - OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm)...


Để phát triển du lịch nông thôn cần có hệ thống cơ chế, chính sách đồng bộ về quản lý đất đai, hạ tầng; quản lý lưu trú; hỗ trợ, liên kết chuỗi giá trị du lịch nông thôn… Cần tập trung vào thế mạnh riêng của mỗi địa phương để tạo ra các sản phẩm đặc trưng; giữ gìn những giá trị truyền thống của các vùng nông thôn để thu hút du khách trong và ngoài nước.